انقلاب ژنوم و آشکارسازی "ماده تاریک" DNA

در تاریخ علم ژنتیک پزشکی، سال ۲۰۲۴ به عنوان یک نقطه عطف بنیادین و یک تغییر پارادایم (Paradigm Shift) ثبت خواهد شد. برای دهه‌ها، رویکرد غالب در تشخیص بیماری‌های ژنتیکی، به‌ویژه ناتوانی‌های ذهنی (ID) و اختلالات عصبی-تکاملی (NDDs)، بر فرضیه‌ای استوار بود که "اگزوم" (Exome) — آن ۱ تا ۲ درصد از ژنوم که مسئول کدگذاری و ساخت پروتئین‌ها است — مخزن اصلی جهش‌های بیماری‌زا با نفوذ بالا (High Penetrance) می‌باشد. این تمرکز راهبردی، اگرچه منجر به شناسایی هزاران ژن بیماری‌زا شد، اما همچنان بخش عظیمی از بیماران را بدون تشخیص قطعی رها کرده بود.

اصطلاح "ماده تاریک" ژنوم (Genomic Dark Matter) یا بخش‌های غیرکدکننده، که بیش از ۹۸ درصد از کل DNA انسان را تشکیل می‌دهد، سال‌ها به عنوان "DNA زباله" (Junk DNA) نادیده گرفته می‌شد. پیچیدگی تحلیل این نواحی و فقدان دانش کافی، این بخش عظیم را در سایه نگه داشته بود.

اما کشف تکان‌دهنده جهش‌های بیماری‌زا در ژن غیرکدکننده RNU4-2، معادلات را برهم زد. این کشف نشان داد که پاسخ هزاران معمای پزشکی، نه در پروتئین‌ها، بلکه در همین تاریکی ژنوم و در مکانیسم‌های بنیادی پردازش RNA نهفته بوده است.

این گزارش تحقیقاتی جامع، با بهره‌گیری از داده‌های پروژه‌های عظیم ژنومی نظیر "پروژه ۱۰۰ هزار ژنوم"، به تشریح دقیق کشف ژن RNU4-2 می‌پردازد. ما مکانیسم‌های مولکولی این ژن در کمپلکس "اسپلایسئوزوم"، تظاهرات بالینی سندرم "ReNU"، و پیامدهای آن برای آینده تشخیص و درمان را بررسی خواهیم کرد. تحلیل‌ها نشان می‌دهد که جهش‌های de novo در این ژن کوچک RNA، یکی از شایع‌ترین علل تک‌ژنی ناتوانی ذهنی در سطح جهان است.